‘‘คหการก ทิฏฺโฐสิ, ปุน เคหํ น กาหสิ;
สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคา, คหกูฏํ วิสงฺขตํ;
วิสงฺขารคตํ จิตฺตํ, ตณฺหานํ ขยมชฺฌคา’’ติฯ (ธ. ป. 153-154) –
อิทํ คาถาทฺวยํ สพฺพสฺสาปิ พุทฺธวจนสฺส อาทิฯ ตญฺจ มนสาว วุตฺตวเสน, น วจีเภทํ กตฺวา วุตฺตวเสนฯ วจีเภทํ ปน กตฺวา วุตฺตวเสน –
‘‘ยทา หเว ปาตุภวนฺติ ธมฺมา,
อาตาปิโน ฌายโต พฺราหฺมณสฺส;
อถสฺส กงฺขา วปยนฺติ สพฺพา,
ยโต ปชานาติ สเหตุธมฺม’’นฺติฯ (อุทา. 1; มหาว. 1) –
อยํ คาถา อาทิฯ ตสฺมา ยฺวายํ นวปฺปเภโท ขุทฺทกปาโฐ อิเมสํ ขุทฺทกานํ อาทิ, ตสฺส อาทิโต ปภุติ อตฺถสํวณฺณนํ อารภิสฺสามิฯ
นิทานโสธนํ
ตสฺส จายมาทิ ‘‘พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ, ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ, สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามี’’ติฯ ตสฺสายํ อตฺถวณฺณนาย มาติกา –
‘‘เกน กตฺถ กทา กสฺมา, ภาสิตํ สรณตฺตยํ;
กสฺมา จิธาทิโต วุตฺต, มวุตฺตมปิ อาทิโตฯ
‘‘นิทานโสธนํ กตฺวา, เอวเมตฺถ ตโต ปรํ;
พุทฺธํ สรณคมนํ, คมกญฺจ วิภาวเยฯ
‘‘เภทาเภทํ ผลญฺจาปิ, คมนียญฺจ ทีปเย;
ธมฺมํ สรณมิจฺจาทิ, ทฺวเยเปส นโย มโตฯ
‘‘อนุปุพฺพววตฺถาเน, การณญฺจ วินิทฺทิเส;
สรณตฺตยเมตญฺจ, อุปมาหิ ปกาสเย’’ติฯ
ตตฺถ ปฐมคาถาย ตาว อิทํ สรณตฺตยํ เกน ภาสิตํ, กตฺถ ภาสิตํ, กทา ภาสิตํ, กสฺมา ภาสิตํ อวุตฺตมปิจาทิโต ตถาคเตน กสฺมา อิธาทิโต วุตฺตนฺติ ปญฺจ ปญฺหาฯ